E tusa lava po o le a le auala e mafai ai ona taʻua le 2020 o le taimi o tagata suʻesuʻe o loʻo tauivi ma le Covid, o faʻamatalaga mataʻina ma le mataʻutia na faia i teritori eseese o le saienisi. O nei mea e aofia ai se isi auala e vaʻai ai i le fausiaina o polotini, o le faʻaalia o faʻamatalaga o le olaga i Venus, ma se faʻaaliga faʻavae o le mealilo o le ofoofogia o le leitio i le Atulaulau. Lenta.ru tufaina sefululua su'esu'ega sa'o aga'i i luma e le'i fa'ailoaina ile su'esu'ega ole SARS-CoV-2.

Le Mea lilo Sili o Saienisi

Ua fa'ato'a iloa e le au su'esu'e pe fa'apefea ona iloa po'o a vaega o le genome e mafai ona fa'amaopoopoina le polotini. Ona o le faʻasologa faʻasologa, o le faasologa o DNA nucleotides e mafai ona faʻaaogaina e filifili ai le faʻavasegaina o le amino i totonu o le porotini, e taʻua o le fausiaina taua. Ae ui i lea, o le polotini e tatau ona faʻapipiʻi i totonu o se mamanu tolu-dimensional e fetaui lelei mo le taʻaloga faʻapitoa. O lenei taamilosaga pa'ū, e taʻua o le solo, e faʻalagolago i mea faʻapipiʻi o amino acids. Ina ia filifili le malosi e mafai ona faatino e se polotini e iai se amino corrosive succession, e masani ona faia e saienitisi ni suʻega. E tusa lava pe mafai ona faʻamoemoeina le faufale tolu-dimensional i le faʻaaogaina o faʻatusatusaga, e iai le maualuga o le faʻalavelave.

O le pa'u polotini ua manatu atonu o le mataupu sili lea i le faasaienisi o loo iai nei. Mo soʻo se filifili faʻamaʻi amino, i le mataupu faavae, o loʻo i ai se numera tele o mea e paʻu i lalo, ma i totonu o le sela, i se tulaga masani, naʻo le tasi e iloa. Ina ia faia polotini ma mea taua (mo se faʻataʻitaʻiga, mo vailaʻau faʻamaʻi), e tatau ona e malamalama poʻo le a le amino corrosive faatulagaga e manaʻomia mo lenei mea ma pe faʻafefea ona faʻafefe.

I lea tulaga, ua fausia e le au suʻesuʻe se isi faʻaupuga faʻa-komepiuta (AI) DeepMind AlphaFold, lea e tuʻuina atu ai le saʻo lelei i le vaʻaia o le fausaga o porotini. E pei ona fa'ailoa mai i taunu'uga o su'ega, o le togi masani mo le AlphaFold e 92.4 e tusa ai ma le Su'ega o le Global Distance Test metric. I le taimi lava e tasi, o le togi o le 90 GDT o loʻo vaʻaia e ogaoga i taunuuga na maua faʻafuaseʻi. O lona uiga e mafai e AI, e pei o se tulafono, ona faʻamautinoaina le tolu-dimensional mamanu o polotini sili atu ona saʻo nai lo le faʻaaogaina o taʻiala eseese a le fale suesue.

Super Conductor fa'alavelave

Ua maua e tagata tomai faapitoa i le Iunivesite o Rochester le superconductor muamua i le vevela o le potu. Superconductors e leai se fa'alavelave fa'aeletise, ae o lenei meatotino e fa'aalia lava i le maualalo o le vevela. I le galuega fou, na iloa ai e le au suʻesuʻe pe faʻapefea ona ausia le superconductivity i se faʻamaumauga o le vevela e tusa ma le 15 tikeri Celsius. Ina ia faia lenei mea, e ui i lea, latou te manaʻomia le tuʻuina atu o mea o le carbon, sulfur, ma le hydrogen i se mea e sili ona maualuga o le 270 gigapascals (lea e 2.6 faʻatele taimi le faʻalavelave barometrical i le lalolagi). O lenei mea taua e masani lava mo le nofoaga autu o le Lalolagi, ma o le mea lea e le talafeagai ai lenei superconductivity.

E le'i iloa e saienitisi le mamanu patino o le ma'a taua e sosoo ai. O le mea moni, e o'o lava i le toe fa'afouga a le PC ua fa'aalia ai o le tu'ufa'atasiga o le kaponi, sulfur, ma le hydrogen i lalo o le vevesi mata'utia e le tatau ona i ai se maualuga maualuga o le vevela. Ae ui i lea, o taunuuga o le suʻesuʻega e tuʻuina atu ai le faʻatuatuaga e mulimuli ane o le a maua se superconductor i le vevela o le potu ma sili atu le mamafa o le mamafa.

Ose Mea Mai Avanoa

I totonu o se fetu fana na paʻu i le lalolagi i le 30 tausaga talu ai, ua maua ai e tagata tomai faapitoa ni faʻamatalaga mataʻina o se polotini extraterrestrial. I le faʻaaogaina o le tele o spectrometry, ua iloa ai e le au suʻesuʻe le amino corrosive glycine o loʻo fusifusia i le uʻamea ma le lithium. O fa'ai'uga o fa'afiafiaga na fa'aalia ai o le glycine e le'o se atoma fa'atapula'aina ae e mana'omia mo se porotini e ta'ua o le hemolytic.

E ui lava o le polotini e pei o polotini o le eleele, e iai le hydrogen isotope deuterium. O le vaega o le deuterium ma le hydrogen e le masani mo le Lalolagi, ae e fesoʻotaʻi ma kometa faʻalautele, o lona liʻo e aapa mamao atu i tua atu o liʻo o paneta i fafo o le vaega paneta lata ane. E talia e tagata suʻesuʻe le porotini o loʻo faʻapipiʻiina i le liʻo protosolar i luga o le 4.6 piliona tausaga talu ai. I le taimi lava e tasi, o le avanoa o totoe o vaega e leai se nofoaga o le vaega i polotini, ae i se isi ituaiga polymer.

Mea ua mou atu

Ua maua e Astrophysicists le mea ua misi, o le 40% o le mea masani (baryonic) mea i le atulaulau. O paneta, fetu, ma le vanimonimo e faia i mea baryonic, ae o se vaega tele o lenei mataupu e leʻi iloa talu ai nei. I le taimi lava e tasi, na talia e le au fetu o loʻo i totonu o le atulaulau e pei o se kesi faʻasalalau, o le radiation e matua leai lava se malosi e faʻaalia i soʻo se auala e faʻatatau i taʻiala masani.

I le galuega fou, na suʻesuʻeina ai e le au suʻesuʻe le ofoofogia o galu o le leitio mai lalolagi ua aveesea, poʻo le vave o le leitio (FRBs). O FRB o loʻo faʻaauau pea mo ni nai milliseconds ma faʻatasi ma le oʻo mai o se fuataga tele o le malosi i le vanimonimo -, mo se faʻataʻitaʻiga, o le la o loʻo alu mo le tele o tausaga. O le tele o tagata tomai faapitoa e talia o lenei mea ofoofogia e masani ona mafua, e pei o le pa o le vanimonimo, aafiaga o fetu neutron, avanoa pogisa malosi, po o magnetars.

O fa'avevela mai le FRB o lo'o fa'atautaia se mamao tele (piliona o malamalama-tausaga) a'o le'i taunu'u i le Lalolagi. O le alu i faʻafitauli i le vaeluagalemu intergalactic, faʻasalalau e faʻasalalau. I le maualuga o le faʻasalalauina, e mafai ona filifili le mafiafia patino o le faʻasalalauga i le vateatea, lea na faʻatagaina ai tagata tomai faapitoa e iloa le mea o loʻo misi. E ui lava e le o maua e le au suʻesuʻe se manatu sili ona lelei pe o le a tonu le mea e fai ai, ae ua talia e pei o ni mole o le hydrogen ma le helium.

Leitio Punavai

Ua iloa e le au su'esu'e i le vateatea o le mumu o le SGR 1935 + 2154 magnetar i le Milky Way e tutusa lelei lava ma uiga lelei o le pa'u vave o leitio, o lona natura e tumau pea le vevesi. Ua leva ona talia e le au su'esu'e se feso'ota'iga i le va o le FRB ma le magnetars - o se ituaiga o fetu neutron ma se fanua matagofie malosi - peita'i e o'o mai i le taimi nei e le'i i ai se fa'amaoniga o lenei mea. Ua maua e le au suʻesuʻe le vave o le leitio FRB 200428, o lona faʻapogai e tutusa ma le vaega o le X-beam na pa mai le magnetar SGR 1935 + 2154, o loʻo i le Milky Way i se auala lelei mai le 30 afe malamalama-tausaga mai le lalolagi. E o'o mai i le taimi nei, ua fa'amauina e le au su'esu'e o le vateatea na'o le fa'alavelave fa'afuase'i o le leitio.

E pei ona fa'aalia i le fa'ata'ita'iga fa'ata'ita'iga, o le fa'amalo o le leitio o le a'afiaga lea o le fa'alauiloaina o le plasma o lo'o fa'agaoioi i se fa'atusatusaga (latalata i le saoasaoa o le malamalama) saosaoa ma fa'atupuina i se tau fa'atosina e tamaoaiga i protons, neutrons, ma baryons eseese. O le galu fa'ate'ia mai le fa'amalo na maua mai ai synchrotron X-beams ma gamma beams. O le mea lea, o lenei faʻamalama, faʻafesoʻotaʻi ma le faʻalauiloaina o le plasma, faʻaopoopo i le faʻatupulaia o neutrinos maualuga-malosi. Afai e suʻesuʻe e tagata suʻesuʻe neutrinos, o se faʻamaoniga lea o le faʻataʻitaʻiga. O se elemene o le SGR 1935 + 2154 magnetar na maua ai galu leitio, lea na mafai ai ona faʻafesoʻotaʻi ma le FRB, e ui o nei fetu neutron e masani lava ona maua mai X-beams ma gamma beams. I le taimi lava e tasi, o le fa'aaliga e le fa'asa ai le fa'aogaina o punaoa eseese mo FRB. Faailoga o le olaga i Venus

O faʻamatalaga o phosphine na maua i le pito i luga o le tau o Venus. Mo lenei tulaga, o lo'o i ai le vaila'au leaga i le aofa'i e le mafai ona fa'amalamalamaina e vaega abiotic, o lona uiga, o fua e le o aofia ai mea ola ola. Ua iloa e le au su'esu'e le phosphine o lo'o fa'aogaina le ALMA radio telescope complex i Chile ma le James Clerk Maxwell Telescope i Hawaii. I luga o le Lalolagi, o lenei vailaʻau e faia e meaola faʻamaʻi e le faʻaogaina le okesene e malolo ai. Ua iloa o le phosphine o loʻo maua foi i le siosiomaga o paneta o le kesi, ae mo lenei tulaga, e mafua mai i taamilosaga faʻafefiloi e tupu i se mea i lalo o latou loloto i lalo o le vevesi. E ui lava e mamao le mea e mafai ona maua e le ola ola i luga o Venus ona o tulaga leaga, e leʻi maua e le au suʻesuʻe se manatu sili ona lelei pe o le a le taʻamilosaga eseese e mafai ona faʻaosoina ai le tuufaatasiga o le phosphine.

Na faʻaalia mulimuli ane e le au suʻesuʻe e mafai ona faʻateleina le fua o le fua o le phosphine, peitaʻi, e oʻo lava i faʻamautu faʻatulagaina e tumau pea le maualuga tele. E pei ona fa'ailoa mai e tagata fa'apitoa, o le fa'aaliga e mafai ona fa'amalosia ai su'esu'ega fou ile paneta lona lua mai le La. Spots i Betelgeuse, I le 2019, na faʻafuaseʻi ona faʻaitiitia le lanu mumu Betelgeuse, faʻaoso tala faitatala e uiga i le suiga o le fetu i se faʻalavelave faʻafuaseʻi. Fai mai le talitonuga a le au Stargazer, na amata ona feaveai e le fetu le tele o le kasa ma le toega, lea na ufitia ai lona susulu ma faaitiitia ai lona matagofie manino.

I le 2020, ua iloa e tagata suʻesuʻe le mafuaʻaga faʻapitoa mo le faʻalilolilo o Betelgeuse. Na iloa ai o le mafuaʻaga o le mea ofoofogia o ni sauʻai, e pei o le la, ae masani ona tetele. Stargazers na suʻesuʻeina faʻamatalaga mai le 13-tausaga faʻamatalaga o le lanu mumu i le pito i lalomilimita. I le 40 pasene pa'u i lalo o le malamalama manino mai ia Oketopa 2019 ia Aperila 2020, na fa'apena fo'i ona fa'aititia e le fetu lona matagofie i le submilimita alaleo i le 20%. Na suʻesuʻeina e le au suʻesuʻe faʻataʻitaʻiga o fefaʻatauaʻiga faʻasalalau ma faʻaalia ai o le faʻamaoniaga talafeagai o suiga o le vevela i le photosphere, o lona uiga, o loʻo faʻaalia i fafo atu o le fetu ni togi malulu.

Ua leva ona lagona o le tafe mai o le pefu e tali atu mo le fetuunaiga i le susulu. O lenei mea ofoofogia e masani lava mo fetu koliata i le vaega mulimuli o lo latou taamilosaga o le olaga. Latou te fulafula, ma o le pito i fafo o le a avea ma mea leaga ma amata ona tata. A'o fa'avaivaia le tosoina o le kalave i fafo o le fetu o lo'o tuputupu a'e, e mafai ona tu'i e aunoa ma le tele o le fa'aloaloa o le kasa, lea e mālūlū, fa'amausali, ma liua i le pefu. E ui ina fa'apogisaina e lenei toega le malamalama manino mai le fetu, ae e tatau lava ona fa'ao'o mai fa'avevela ile va ole submilimeter. Ae ui i lea, o le faʻapogisaina o alaleo suʻesuʻe uma e mafai ona faʻaalia ai le faʻaitiitia o le vevela masani o Betelgeuse i le 200 tikeri Celsius poʻo le siʻitia o nofoaga malulu e aofia ai le 50-70 pasene o le fetū.

O Le Tasi Sili Ona Mata'utia

Stargazers i Northwestern University i le Iunaite Setete ua latou faamaumauina se isi ituaiga o potu ofoofogia, lea e faasino i le FBOT (fa'ato'a vave blue optical transient) - blue optical transient cycles. Ua iloa e tagata suʻesuʻe na o le tolu mea ofoofogia faapena. Ioe, o se maualuga-paʻu-malepe-pauna atamai manino i le poto, x-utupoto, ma le leitio pa.

O le mea na mafua ai le pa e maua i le 500 miliona malamalama-tausaga mai le Lalolagi. Na mafua ai le sasaa atu o le kesi ma vaega na oʻo i le 55% le saoasaoa o le malamalama. Ua iloa e mafai ona faia lenei mea e paʻu gamma-beam, ae latou te auina atu mea e oo atu i le na o le tasi vae miliona o le mamafa o le La. Ua fuaina e le au su'esu'e le CSS161010 ua faatelevaveina le saoasaoa o le malamalama mai le 1 i le 10 pasene o le mamafa o le La. E tusa ai ma lenei mea, ua talia e tagata tomai faapitoa o le FBOT o le taamilosaga le tumau sili ona vave i le atulaulau.

La tapuni

O le suʻega, na faia e tagata suʻesuʻe Europa faʻatasi ai ma le NASA, na pasia i se faʻamaumauga vavalalata vavalalata mai le La. I le gasologa o le vevesi tele i le fetu, na vaavaaia ma le fiafia e le au suʻesuʻe le mauaina o ata o le tele o mumu laiti, e taʻua o "mu tetele e faʻatatau i le la, e na o ni nai miliona taimi e itiiti ifo nai lo afi masani ma e tutusa ma le tele o Europa.

E mafai e le gadget ona tatalia le vevela e oo atu i le 500 tikeri Celsius, lea e mafai ai ona alu ese mai le 40 miliona kilomita mai fafo o le La. O masini e faʻamautinoaina e se atigi mafanafana-saogalemu e tuʻuina atu i le savili o le la, e tele taimi e sili atu le faʻavaeina nai lo le liʻo o le Lalolagi. O loʻo fuafua e le au suʻega suʻega e suia le itu o le sola a le Solar Orbiter, ina ia maua ai ata o le la e aunoa ma se faʻataʻitaʻiga mo le talafaasolopito. E mae'a lenei mea ile 2027.

Toega Tuai

O le efuefu fetu na maua i totonu o se fetu fana tele na pa'ū i le lalolagi i le 50 tausaga talu ai e 7.5 piliona tausaga le matua, ma avea ai ma mea sili ona malosi o loʻo maua i luga o le paneta. Na pa'ū le fetu fana o Murchison i Ausetalia i le 1969. I totonu, na maua ai e tagata suʻesuʻe o totoe o granules e sili atu ona masani nai lo le vaega paneta lata ane, o latou tausaga e oʻo i le 4.6 piliona tausaga. O fatu moni na togiina i le vanimonimo e ala i le utia o fetu o le pefu, mulimuli ane na manatua ai mo le vaega o tino paia fou.

I le mea muamua, na tuʻimomomoina e saienitisi vaega o le fetu fana, ina ua maeʻa ona malepe le pauta i le pala. O le matua o granules na faʻatonuina e ala i le suʻesuʻeina o le umi na tuʻuina atu ai le vailaʻau i laʻau tetele e ulu atu i mea malosi. I le taimi e fesoʻotaʻi ai mea o totoe ma faʻalava, e faʻapipiʻi vaega fou, e aofia ai neon isotopes, i le aofaʻi na faʻaalia ai le matua o le toega. Na iloa ai o le 10% o granules e sili atu le poto masani nai lo le 5.5 piliona tausaga, ma le 60 pasene o loʻo i se mea i le va o le 4.6 ma le 4.9 piliona tausaga. E tusa ai ma le au suʻesuʻe, o le faʻaaliga o loʻo faʻaalia ai o le Milky Way o loʻo feagai ma taimi o le faʻalauteleina o fetu, o se tasi na tupu i le fitu piliona tausaga talu ai.